ماه رمضان؛ ماه مهمانی خدا
ای مردم، ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به‌سوی شما روی آورده، ماهی که نزد خدا بهترین ماه‌ها و روزهایش بهترین روزها و شب‌هایش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعت‌هاست؛ و آن ماهی است که شما را در آن به‌سوی میهمانی خدا خوانده‌اند و در آن از اهل کرامت خدا شده‌اید. نَفَس‌های شما در آن ماه پاداش تسبیح و خواب شما ثواب عبادت و اعمال شما پذیرفته و دعاهای شما مستجاب است، از پروردگار خویش با نیت‌های صادقانه و دل‌های پاکیزه از گناهان و صفات ناپسند درخواست کنید که به شما برای روزه گرفتن در آن و تلاوت قرآن توفیق دهد. همانا بدبخت و بدعاقبت کسی است که در این ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم شود؛ و به گرسنگی و تشنگی در این ماه، تشنگی و گرسنگی روز قیامت را به یاد آرید.
به تهیدستان و از کارافتادگان صدقه دهید، پیران خود را احترام و به کودکان مهربانی کنید. خویشان خود را نوازش دهید و زبان‌های خود را از آنچه نباید گفت بازدارید و دیده‌های خویش را از آنچه نگاه به آن روا نیست فروپوشید و گوش‌های خود را از آنچه شنیدنش بر شما روا نیست بازدارید، با یتیمان مهربانی کنید تا بعد از شما با یتیمان شما مهربانی کنند. از گناهان خود به‌سوی خدا توبه کنید، دست‌های خود را در اوقات نماز به دعا بردارید، زیرا وقت نماز بهترین ساعت‌هاست، حق‌تعالی در این اوقات به‌سوی بندگانش به رحمت نظر می‌کند، به آنان پاسخ می‌دهد هرگاه او را بخوانند و لبیک می‌گوید هرگاه او را ندا دهند و اجابت می‌نماید هرگاه او را صدا بزنند.
ای مردم، همانا وجود شما در گرو کرده‌های شماست، پس آن را با آمرزش‌خواهی از خدا از گرو رها سازید؛ و پشت شما از گناهان گرانبار است، پس آن را به طولانی ساختن سجده‌ها سبک کنید و بدانید حق‌تعالی به توانمندی و بزرگی خود سوگند یاد کرده که نمازگزاران و سجده‌کنندگان در این ماه را عذاب نکند و آنان را در قیامت به آتش دوزخ نترساند.
ای مردم هرکه از شما روزه‌دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان پیشین خواهد بود. بعضی از اصحاب گفتند: یا رسول‌الله، همه ما توانایی افطار دادن نداریم، فرمود: از آتش دوزخ بپرهیزید به افطار دادنِ روزه‌داران، گرچه به نصف دانه خرما یا به یک جرعه آب باشد، همانا خدا به هرکه به همین اندازه افطاری دهد این پاداش را می‌دهد، حتی اگر توانایی بیشتر از این را نداشته باشد!
ای مردم هرکه اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، آسان و راحت بر صراط بگذرد آن روزی که قدم‌ها بر آن بلغزد و هرکه در این ماه بر خدمت غلام و کنیز خویش آسان گیرد، خداوند در قیامت حساب او را آسان کند و هرکه در این ماه شر خود را از مردم بازدارد، حق‌تعالی خشم خویش را در قیامت از او بازدارد.
و هرکه در این ماه یتیم بی‌پدری را نوازش کند، خدا در قیامت او را گرامی دارد و هرکه در این ماه به خویشان خود صله و احسان کند، خدا در قیامت او را به رحمت خود پیوند دهد و هرکه از خویشان خود احسان را قطع کند، خدا در قیامت رحمت خود را از او بردارد؛
و هرکه در این ماه نماز مستحب بجا آورد، خدا برای او برات بیزاری از آتش دوزخ ثبت کند و هرکه در این ماه نماز واجبی را بخواند، خدا به او پاداش هفتاد نماز واجب را که در ماه‌های دیگر خوانده شود عطا کند و هرکه در این ماه صلوات بسیار بر من فرستد، خدا ترازوی عمل او را سنگین گرداند، در روزی که ترازوهای عمل سبک باشد و هرکه در این ماه یک آیه از قرآن بخواند، پاداش کسی را دارد که در ماه‌های دیگر ختم قرآن کرده باشد.
ای مردم، به یقین درهای بهشت در این ماه باز است، از خدا بخواهید که به روی شما نبندد و درهای دوزخ در این ماه بسته‌است، از خدا درخواست کنید که به روی شما نگشاید و شیاطین را در این ماه به زنجیر کشیده‌اند، از خدا بخواهید که آنان را بر شما چیره نسازد. (خطبه پیامبر اکرم در فضیلت ماه رمضان به نقل از مفاتیح الجنان)
اهمیت رمضان
ماه رمضان ماه خدای جهانیان و شریف‌ترین ماه‌هاست، ماهی که درهای آسمان و درهای بهشت و رحمت باز می‌شود و درهای دوزخ را می‌بندند، در این ماه شبی است که عبادت در آن از عبادت هزار ماه بهتر است، پس توجه کن که در شب‌وروز خود چگونه خواهی بود و چگونه اعضا و جوارح خویش را از نافرمانی پروردگار حفظ می‌کنی؟ مبادا شب‌ها خواب باشی و روزها از یاد خدا غافل.
همانا در «روایت است» که: در پایان هر روز از روزهای ماه رمضان خدا در وقت افطار، هزار هزار نفر را از آتش دوزخ آزاد می‌کند و چون شب جمعه و روز جمعه شود، در هر ساعتی هزار هزار نفر را از آتش دوزخ می‌رهاند که هریک سزاوار عذاب باشند و در شب و روز آخر ماه، به تعداد آنچه در تمام ماه رها کرده آزاد می‌کند، پس ای عزیز مبادا که ماه رمضان بگذرد و گناهانت بر عهده‌ات باقی مانده باشد و در وقتی که روزه‌داران پاداش خود را بگیرند تو از جمله محرومان و زیانکاران باشی؛ و به‌سوی خدای تبارک‌وتعالی تقرّب جوی به تلاوت قرآن در شب‌ها و روزهای این ماه و به خواندن نماز و کوشش در عبادت و خواندن نمازها در اوقات دارای مزیت و برتری و فراوانی استغفار و دعا.
«فَعَنِ الصّادِقِ عَلَیْهِ السَّلامُ: أَنَّهُ مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فی شَهْرِ رَمَضانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ إلیٰ قابِلٍ إلّا أَنْ یَشْهَدَ عَرَفَةَ، از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده‌است: هرکه در ماه رمضان مورد آمرزش قرار نگیرد تا سال آینده قرار نمی‌گیرد، مگر آنکه برای آمرزیده شدن در عرفه حاضر شود.»
و خود را از آنچه خدا حرام کرده و از افطار دادن به چیزهای حرام، حفظ کن و به گونه‌ای رفتار کن که «مولای ما حضرت صادق» (علیه‌السلام) سفارش فرموده که: هرگاه روزه هستی باید گوش و چشم و مو و پوست و همه اعضای تو روزه باشند، یعنی از انجام محرّمات بلکه مکروهات دوری کنند؛ و نیز فرمود: هنگام روزه‌داری تو نباید همانند روز افطار تو باشد.
و نیز فرمود: روزه نه همین خودداری از خوردن و آشامیدن تنهاست، بلکه باید در هنگام روزه، زبان خود را از دروغ نگاه دارید و دیده‌های خود را از حرام بپوشانید و با یکدیگر دشمنی و درگیری نداشته باشید و برهم حسد نورزید و غیبت و گفتگوی بی منطق نکنید و سوگند دروغ بلکه حتی سوگند راست به زبان نیاورید و دشنام و ناسزا ندهید و بی‌خردی نورزید و دلتنگ نشوید و از یاد خدا و نماز غفلت نکنید؛ و از آنچه نباید گفت خاموش باشید،
شکیبا باشید و سخن به راستی گویید، از اهل شر دوری کنید و از گفتار بد و دروغ و افترا و دشمنی با مردم و گمان بد بردن و غیبت و سخن‌چینی اجتناب کنید و خود را در آستانه آخرت بدانید و در انتظار فرج و ظهور قائم آل محمّد (علیهم‌السلام) باشید و ثواب‌های آخرت را آرزو کنید و برای سفر آخرت، اعمال شایسته را توشهٔ خود قرار دهید و بر شما باد به آرامش دل و آرامی تن و خضوع و خشوع و شکسته‌نفسی و فروتنی، مانند برده‌ای که از مولای خود بترسد و از عذاب خدا هراسان باشید و به رحمتش امیدوار.
و ای روزه‌دار، باید که دلت از عیب‌ها و باطنت از حیله‌ها و مکرها پاک باشد و تنت پاکیزه از آلودگی‌ها و از آنچه غیر خداست به‌سوی خدا بیزاری جو و ولایت و دوستی خویش را به هنگام روزه برای خدا خالص گردان و از بیان آنچه حق‌تعالی تو را از آن در آشکار و نهان نهی کرده خاموش باش و در ایام روزه روح و بدن خویش را به خدای (عزّوجل) هدیه کن و دل خویش را برای محبت و یاد او از هر چیزی فارغ گردان و بدن خود را در آنچه خدا تو را به آن امر کرده و فرا خوانده بکارگیر.
اگر چنین کنی، آنچه شایسته روزه است انجام داده‌ای و فرمان خدا را اطاعت کرده‌ای و از آنچه بیان شد آنچه را کم بگذاری، به اندازه آن از ارزش و پاداش روزه تو کم می‌شود، به درستی که پدرم گفت: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شنید زنی هنگام روزه، کنیز خویش را دشنام داد، حضرت طعامی خواست و به آن زن گفت: بخور، عرضه داشت: روزه هستم، فرمود: چگونه روزهای که کنیز خود را دشنام دادی!
روزه تنها ترک خوردن و آشامیدن نیست، همانا حق‌تعالی روزه را حجابی از انجام کارهای ناشایست و کردارهای بد و گفتارهای ناپسند قرارداده، چه بسیارند روزه‌داران و چه بسیارند آنان‌که تحمّل گرسنگی می‌کنند.
ولی «حضرت امیرالمؤمنین» (علیه‌السلام) فرمود: چه بسیار روزه‌داری که او را از روزه جز تشنگی و گرسنگی بهره‌ای نیست و چه بسیار عبادت‌کننده‌ای که او را از عبادت سودی جز رنج و زحمت نباشد! ای خوشا خواب زیرکان که بهتر از بیداری و عبادت احمقان می‌باشد و خوشا افطار زیرکان که بهتر از روزه داشتن بی‌خردان است!
از جابر بن یزید از «امام باقر» (علیه‌السلام) روایت شده: که حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به جابر بن عبدالله فرمود: ای جابر، این ماه، ماه رمضان است، هرکه روزه بدارد روزش را و به عبادت بایستد بخشی از شبش را و شکم و شهوت خویش را از حرام بازدارد و زبانش را نگه دارد، از گناهانش همچون بیرون رفتن از ماه رمضان بیرون رود.
جابر گوید: گفتم: یا رسول‌الله، چه نیکوست این حدیثی که فرمودی؟ حضرت فرمود: ای جابر چه دشوار است این شرط‌هایی که گفتم!
اعمال و دعاهای ماه رمضان
در کتاب مفاتیح الجنان دعاها و اعمال رمضان در چهار بخش آمده است:
بخش اول: «اعمال شب و روز ماه رمضان»
بخش دوم: «اعمال شب‌های ماه مبارک رمضان»
بخش سوم: «اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان»
بخش چهارم: «اعمال و دعای روزهای ماه رمضان»
این اعمال و دعاها را می توانید در این صفحه بخوانید.
ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت و میهمانی خدا
در رمضان، مؤمنان با «یا ایّها الّذین آمنوا کُتب علیکم الصّیام» به مهمانی خداوند دعوت شده‌اند، و این مهمانی ویژگی‌هایی دارد:
۱- میزبان، خداوند و مهمانان را شخصاً دعوت کرده‌است.
۲- وسیلهٔ پذیرایی، شب قدر، نزول قرآن، فرود آمدن فرشتگان، استجابت دعا، لطافت روح، و دوری از دوزخ است.
۳- زمان پذیرایی، ماه رمضان است که به گفتهٔ روایات، اوّل آن رحمت، وسط آن مغفرت و آخر آن پاداش است.
۴- چگونگی پذیرایی، شب قدر به گونه ای است که در آن نیاز یک سال مهمانان تأمین می‌شود و زمین با نزول فرشتگان در شب قدر مزیّن می‌گردد.
۵- غذای این ماه، غذای روح است که برای رشد معنوی لازم است، نه غذای جسم. لطف غذای این مهمانی، آیات قرآن است که تلاوت یک آیهٔ آن در ماه رمضان، همچون تلاوت تمام قرآن در ماه‌های دیگر است. این مهمانی، هیچ گونه همخوانی و شباهتی با مهمانی‌های دنیوی ندارد. خداوندِ عالِم و غنی و خالق و باقی و عزیز و جلیل، میزبان انسان‌های جاهل و فقیر و فانی و مخلوق و ذلیل می‌شود و می‌گوید: «من دعایتان را مستجاب می‌کنم و برای هر نفسی که در ماه رمضان می‌کشید، پاداش تسبیحی عطا می‌کنم».
آداب ماه مبارک رمضان
در کتاب شریف وسائل الشیعه برای اخلاق روزه دار در ضمن روایت مفصّلی می‌خوانیم: «روزه دار باید از دروغ، گناه، مجادله، حسادت، غیبت، مخالفت با حقّ، فحش و سرزنش و خشم، طعنه و ظلم و مردم آزاری، غفلت، معاشرت با فاسدان، سخن چینی و حرام خواری، دوری کند و نسبت به نماز، صبر و صداقت داشته و به یاد قیامت توجّه خاصّ داشته باشد». شرط حضور در این مهمانی، فقط تحمّل گرسنگی نیست. در حدیث می‌خوانیم: «کسی که از اطاعت رهبران آسمانی سرباز زند یا در مسائل شخصی و خانوادگی با همسرش بدرفتار و نامهربان باشد ویا از تأمین خواسته‌های مشروع او خودداری کند یا پدر و مادرش از او ناراضی باشند، روزه او قبول نیست وشرایط این ضیافت را به جای نیاورده است». روزه گرچه فوائد و منافع طبی از قبیل: دفع و برطرف شدن مواد زاید بدن در اثر گرسنگی را دارد؛ اما سحرخیزی ولطافت روح واستجابت دعا در ماه رمضان چیز دیگری است ومحروم واقعی کسی است که از این همه خیر وبرکت محروم باشد.
فلسفه روزه
در حدیث معراج داریم که پیغمبر اکرم (ص) وقتی به معراج رفت، در آنجا خطاب شد «یَا أحْمَدُ هَلْ تَعْلَمُ مَا مِیرَاثُ الصَّومِ»؛ ای احمد، می دانی روزه چه اثری در پی دارد و چه چیزی به ارث می‌گذارد؟ «قَالَ: لَا. ثُمَّ قَالَ: مِیرَاثُ الصَّومِ قِلَّةُ الْأکْلِ وَ قِلَّةُ الْکَلَامِ وَ مِیرَاثُ الصَّمْتِ أنَّهَا تُورِثُ الْحِکْمَةَ وَ هِیَ تُورِثُ الْمَعْرِفَةَ وَ تُورِثُ الْمَعْرِفَةُ الیَقِینَ فَإذَا اسْتَیْقَنَ الْعَبْدُ لَا یُبَالِی کَیْفَ أصْبَحَ بِعُسْرٍ أمْ بِیُسْرٍ فَهَذَا مَقَامُ الرَّاضِینَ»؛ روزه دو اثر دارد؛ یکی اثر ظاهری است که همان کم خوردن است و دومی که بالاتر است، کم صحبت کردن و سکوت است که ما به آن «صومِ صمت» می‌گوییم. اگر جلوی زبانت را بگیری و مراعات زبانی داشته باشی، این موجب می‌شود که حکمت پیدا کنی. آن وقت میراث حکمت، معرفت است و معرفت هم یقین را از خود به ارث می‌گذارد و ثمره یقین هم «مقام رضا» است و این همان مقامی است که با آن می‌توانی حجاب‌ها را برطرف کنی.
احکام روزه و رمضان
روزه آن است که انسان برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می‌کند و شرح آنها بعداً گفته می‌شود، خودداری نماید. لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند یا مثلاً بگوید فردا را روزه می‌گیرم بلکه همین قدر که برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد، کافی است و برای آن که یقین کند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.
درخلوت دلبران
دعاها و مناجات فراوانی ازامامان معصوم (ع) در این ماه وارد شده‌است که به‌طور مشترک در تمامی این ماه می‌توان خواند. مانند دعای: اللهم ارزقنی حج بیتک الحرام…، پس از هر نماز واجب؛ دعای: یا علی یا عظیم، یا غفور یا رحیم…؛ پس از هر نماز واجب؛ دعای: اللهم ادخل علی اهل القبور السّرور…، پس از هر نماز واجب و دعای: اللهم لک صمت و علی رزقک افطرت و علیک توکلت فتقبل منی، به هنگام افطار.
تقویم ماه مبارک رمضان
از وقایع روز اول ماه رمضان «بنا به نقل شیخ مفید در مسار الشیعه» روز بیعت- به ولایتعهدی حضرت رضا علیه السلام است، و این عمل از طرف مأمون عباسی فقط یک نقشه سیاسی برای فرونشاندن انقلابات داخلی مخصوصاً جلوگیری از خروج و قیام شیعیان ایران (که در اوائل خلافت مأمون گرداننده خلافت او بودند) انجام گرفت. و دیگر ترس قیام اولاد علی (علیه السلام) از جمله عوامل ولایتعهدی حضرت رضا (علیه السلام) از طرف مأمون به‌شمار می‌آید روز هفتم ماه رمضان بنا به نقل شیخ مفید قدس سره سال دهم بعثت حضرت ابو طالب عم و یار با وفای پیامبر (صلی الله علیه و آله) وفات یافت. در ماه مبارک رمضان سال دهم بعثت خدیجه بانوی فداکار و همسر بی‌نهایت مهربان حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) در روز دهم به سن شصت و پنج سالگی از دنیا رفت، و پیامبر (صلی الله علیه و آله) او را با دست مبارک خویش در حجون مکه (قبرستان ابو طالب) به خاک سپرد، و حزن در گذشت او پیامبر (صلی الله علیه و آله) را بسیار محزون ساخت. پانزدهم ماه رمضان (بنا به نقل شیخ مفید و شیخ بهائی در توضیح المقاصد) روز ولادت موفور السعادت حضرت سبط اکبر، امام حسن مجتبی (علیه السلام) است، و این در سال سوم هجرت واقع شده‌است، وقتی مژده ولادت این نور پاک را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) دادند، امواج سرور و شادمانی دل مبارک حضرت را فرا گرفت و مشتاقانه و با شتاب به خانه دخترش و محبوبه اش سیده زنان عالم رفت، فرمود: «یا اسماء هاتینی ابنی»، پسرم را به من بده.
شب‌های قدر
انسان برای رشد و تعالی، به اسباب و زمینه‌هایی نیاز دارد، تا برای رسیدن به هدف او را یاری کند. یکی از اسباب و زمینه‌های مهم، لطف و عنایت الهی است که در برخی زمان‌ها به صورت خاص شامل حال بندگان می‌شود. شب قدر، نقطه اوج این عنایت ویژه به‌شمار می‌رود. از طرفی بهره انسان‌ها از الطاف الهی، متناسب با ظرفیت، مرتبه ایمانی و تلاش آنها متفاوت است. درک شب قدر و بهره‌وری بیشتر از این شب عزیز، مشروط به فراهم کردن زمینه‌ها و شرایط استفاده از آن است. شب قدر، شب سرنوشت است و مقدرات انسان در این شب معین می‌شود. لطف الهی، در آن، به مراتب بیشتر از زمان‌های دیگر است، تا اندازه ای که می‌تواند تمام عمر، بلکه تمام هویت آدمی را تحت تأثیر قرار دهد.
ماه مبارک رمضان در فرهنگ‌ها
ماه مبارک رمضان در ایران همواره با استقبال مردمی روبه رو شده و مؤمنین آداب این ماه که اعم از روزه داری و رعایت شئونات آن است را به جا آورده‌اند. اما فراتر از آداب مذهبی این ماه، حجم عظیمی از فعالیت‌های فرهنگی به تدریج به وجود آمده و به حیات خود ادامه داده‌است. این فرآورده‌های فرهنگی، ابعاد مختلفی را شامل می‌شده و در قالب آیین‌ها و مناسک، آواها و اشعار و نیز مهارت‌ها و تکنیک‌هایی باقی مانده‌است. فرهنگ رمضان از آنجا که اغلب تعارضی با باورهای اعتقادی نداشته، بلکه درصدد تشدید و تحکیم آنها بوده، با واکنش مثبتی از سوی عالمان دینی مواجه شده‌است. از این رو، نوعی وفاق نخبگانی و عامه درباره» اجرای آنها وجود داشته؛ امری که به ضمیمه» باورهای محلی و رفتارهای کهن زمینه‌ساز فرهنگ رمضان در ایران شده‌است.
وداع با ماه مبارک رمضان
السَلامُ عَلَیکَ غَیرَ مُوَدَّع بَرَما، وَ لامَترُوک صیامُهُ ساما… اَلسَّلامُ عَلَیکَ مِن مَطلوب قَبلَ وَقتِهِ، وَ مَحزُون عَلَیهِ قَبلَ فَوتِهِ… بدرود تو را که هنوز فرا نرسیده، از آمدنت شادمان بودیم و هنوز رخت برنبسته، از رفتنت اندوهناک بدرود که چه بدی‌ها با آمدنت از ما دور شد و چه خیرات از تو ما را نصیب آمد! باور نمی‌کنم که تمام شد؛ فصل باران‌های یکریز رحمت؛ فصل مهربانی و اجابت دستان تمنا… فصل خلسه‌های عاشقانه تا خدا… فصل اشک‌های بی‌دریغ «ندامت»... فصل شکوفه‌های معطر «مغفرت»... انگار همین دیروز بود که چشم‌های اشتیاقمان را به پهنه آسمان دوخته بودیم و آمدن ماه نو را انتظار می‌کشیدیم؛ ماهی که زمین را به آسمان پیوند می‌دهد و انسان را از تعلقات تن می کَنَد و به حقیقت ایمان نزدیک می‌کند، ماهی که آدمی را به میهمانی حضرت دوست دعوت می‌کند و او را بر کنار سفره بی پایان رحمت می‌نشاند، ماهی که با نور نماز و نیایش و با ریسمان روزه و پرستش و در سایه سار قرآن، تو را از چاه بردگی به ستیغ بلند بندگی می‌رساند. اینک آن ماه دلربا، آهنگ رفتن دارد و ما مانده‌ایم با یک دنیا انس و دل سپردگی و رنج تنهایی و بی تابی فراق… باید بسوزیم و بسازیم و چشم به راه آمدنش باشیم، تازه اگر نفسی از عمر باقی باشد و قافلة مرگ، ما را با خود نبرد!
عید فطر، عید روزه داران
عید، روزی است که خداوند برای جوایز رحمانی اش و انعام رحیمی خویش از میان روزها برگزید، روزی که بندگان بعد از یک ماه اعتراف به بندگی و طلب آمرزش و عرض نیاز و تمنا، فراتر از ظن و گمانشان اعطا می‌کند. فطر، عید اولیاءالله و روزه دارانی است که گوی سبقت را از دیگران ربوده‌اند و در این روز فرا خوانده شوند تا جوایز و هدایان را دریافت کنند. از امام صادق (ع) نقل شده‌است که فرمود: «إِذَا کَانَ صَبِیحَةُ یَوْمِ الْفِطْرِ نَادَی مُنَادٍ اغْدُوا إِلَی جَوَائِزِکُمْ؛ زمانی که صبح روز عید فطر می‌شود منادی [از آسمان] ندا می‌کند، صبح زود به دنبال گرفتن جوایزتان باشید.
حفظ دستاوردهای ماه مبارک رمضان
حال که پس از یک ماه مهمانی خدا، وارد عید اولیاءالله می‌شویم، با نگاهی به پشت سر و شهرالله که لحظه لحظه آن مملو از نور و خوبی‌ها بود، با دستاوردها و رهاوردهایی از این سفر معنوی روبه رو خواهیم شد که حفظ آنها، برای شروع دوباره زندگی معنوی، بسیار ارزشمند بوده‌است و فراموشی آنها بستر سقوط را برایمان به ارمغان می‌آورد، دستاوردهایی چون: یاد و ذکر خدا، قرائت روزانه قرآن، نماز اول وقت، روزه داری، یاد فقرا، یاد مرگ، دوری از گناه و آلودگی‌های روحی و روانی، توسل به اهل بیت (ع)، دوری از پرخوری، حفظ حرمت‌ها، هم‌نشینی با خوبان، دوری از شب‌نشینی‌های بیهوده و مملو از لهو و لعب، دوری از غیبت، دوری از دروغ گویی، انتظار اوقات نماز، همگامی با شادی و غم اهل بیت (ع)، سلامتی جسمانی، روحی، روانی.
رمضان در نثر ادبی
خدایا! دوباره به آغاز لحظه‌های تبرک رسیدم؛ به آغاز سی روز مهربانی که قرار است مدام کنار تو بنشینم و نزدیک تر از همیشه، دوستت بدارم و دوستم بداری. دوباره با تو بر سر میعاد آمده‌ام، بر سر وعده روزهای پرهیز و ایمان. دوباره از امشب، دلداده سحرگاه می‌شوم و غروب‌های دل‌انگیز را بی تابانه به پیشواز می‌روم. دوباره ستاره‌های سحری را قدر می‌دانم و نفس‌های تبرک سپیده دم را غنیمت می‌شمارم. دوباره به تو سلام می‌گویم، از فراز بام روزه‌ها و روزهای عشق؛ از فراز ارتفاع خویشتن داری و خداخواهی. دوباره بال و پرم مشتاق تر و پرنده تر، مرا به سمت و سوی تو می‌آورند و از عمق پایین دست زمین، رهایم می‌کنند. من این آغاز دوباره را به درگاه تو، سپاس می‌گویم. خدایا! تو را سپاس که دیگر بار، عمرم به دیدار این لحظه‌ها نائل شد. تو را سپاس که نفس‌هایم فرصت دوباره رسیدن به این هوای هستی بخش را پیدا کردند. من باز پیراهن نیایش و توحید بر تن می‌کنم و به خانه تو می‌آیم؛ به بزم بی‌ریایی که سفره از کرامت و عطای بی پایان تو دارد و تمام بزم‌ها و آراستگی‌ها را از چشمم می‌اندازد.
منابع
مفاتیح الجنان، ترجمه حسین انصاریان (فصل سوم: فضیلت و اعمال ماه مبارک رمضان)
ویژه نامه ماه رمضان، ماه ضیافت الهی